Nhiều người mới nghiên cứu khoa học thường hay đầu tư thời gian cho nội dung của các tài liệu học thuật nhưng lại bỏ quên một phần không kém quan trọng đó chính là trích dẫn nguồn tham khảo và cách trình bày. Để thực hiện điều đó, có một quy định được gọi là APA. Vậy APA là gì? Làm thế nào để trích dẫn đúng chuẩn APA để tài liệu trở nên chuyên nghiệp và đáng tin cậy hơn. Cùng TiimEdu tìm hiểu cách áp dụng APA để đạt hiệu quả tối ưu trong học tập và nghiên cứu qua bài viết sau!
APA là gì?
Phong cách APA là một chuẩn quy định việc trình bày các phần mở đầu, kết luận, phụ lục, trích dẫn và tài liệu tham khảo trong các tài liệu học thuật như các bài báo, bài nghiên cứu, tạp chí khoa học...
Hệ thống APA đặt ra các quy định chi tiết về định dạng như vậy để đảm bảo tính chính xác, đồng nhất và dễ đọc của các tài liệu học thuật và khoa học. Bên cạnh đó việc trích dẫn nguồn đúng còn hạn chế việc bị đánh là "đạo văn", vì nếu sao chép y nguyên một câu văn của người khác vào bài viết mà không trích dẫn thì sẽ rất dễ bị cho là copy của người khác. Đây là tiêu chuẩn phổ biến trong các lĩnh vực nghiên cứu (research), đặc biệt là khoa học xã hội, tâm lý học. khảo cổ học và các nhóm ngành nặng về phân tích số liệu.
Vai trò của phong cách APA
Phong cách APA đóng vai trò quan trọng trong việc chuẩn hóa cách trình bày tài liệu học thuật, đặc biệt trong các lĩnh vực như tâm lý học, giáo dục, và khoa học xã hội. Dưới đây là những vai trò nổi bật của phong cách APA:
- Đảm bảo tính nhất quán: Các quy định chi tiết về cách viết, trình bày đồ thị, bảng biểu, và trích dẫn giúp bài viết tuân thủ một chuẩn mực thống nhất, dễ theo dõi.
- Tăng tính minh bạch: APA cung cấp các hướng dẫn rõ ràng về cách ghi nguồn tài liệu, đảm bảo rằng mọi thông tin được sử dụng đều có nguồn gốc đáng tin cậy, tránh tình trạng đạo văn.
- Hỗ trợ người đọc: Việc sử dụng phong cách APA giúp người đọc dễ dàng tìm kiếm và xác minh thông tin, đồng thời nắm bắt nội dung một cách hiệu quả hơn.
- Thúc đẩy sự chuyên nghiệp: Một bài viết tuân thủ phong cách APA thể hiện sự nghiêm túc, chuyên nghiệp của người viết, đặc biệt trong môi trường học thuật và nghiên cứu.
Ngoài những vai trò ở trên, tại các trường đại học tại các nước phát triển như Mỹ, Úc, Canada, Anh,... thì sử dụng phong cách APA để trích nguồn là hết sức quan trọng.
Chẳng hạn như một số bạn du học sinh khi du học Mỹ thường giữ những thói quen ở Việt Nam là trích nguồn rất sơ sài và thiếu thông tin. Điều này rất nguy hiểm vì nếu như không dẫn nguồn đúng cách và đủ thông tin, sinh viên khi nộp các bài tiểu luận hoặc đồ án, luận văn,... sẽ bị trừ điểm hoặc nặng hơn có thể bị đình chỉ/đuổi học nếu vượt giới hạn cho phép.
Các quy tắc cơ bản của APA
Khi viết báo cáo nghiên cứu theo phong cách APA, cần tuân thủ một số quy định cụ thể như sau:
- Đặt số trang tại góc trên bên phải của từng trang.
- Canh lề trái 1 inch, trong khi các lề khác là 0.5 inch.
- Tiêu đề chính và tiêu đề phụ được đánh số và in đậm.
- Sử dụng phông chữ Times New Roman cỡ chữ 12.
- Tuân thủ quy tắc trích dẫn tài liệu tham khảo theo định dạng “họ tác giả - năm xuất bản”.
Trong phần nội dung, nguồn tài liệu (bài báo, sách, báo cáo) cần được dẫn bằng cách ghi họ của tác giả kèm năm xuất bản, đặt trong ngoặc đơn. Danh mục tham khảo ở cuối tài liệu được sắp xếp theo thứ tự bảng chữ cái dựa trên họ tác giả.
Một điểm khác biệt giữa phương Tây và Việt Nam khi sử dụng phong cách APA là cách trích dẫn tên tác giả. Trong các tài liệu quốc tế, họ (family name) được sử dụng làm tên tác giả khi trích dẫn (ví dụ: “Donald Trump” sẽ ghi là “Donald”). Trong khi đó, ở Việt Nam, tên được dùng để phân biệt các tác giả (ví dụ: “Nguyễn Thị Trang” sẽ ghi là “Trang”).
Cách trích nguồn tài liệu tham khảo kiểu APA
Trích dẫn trong nội dung (In-text Citation)
Cách thực hiện: Dẫn nguồn bằng tên tác giả và năm xuất bản, đặt trong ngoặc đơn.
- Nếu bạn tham khảo một nghiên cứu của tác giả đơn lẻ: Tên tác giả và năm xuất bản được đưa vào trong dấu ngoặc đơn. Ví dụ: "Tâm lý học trong giáo dục có thể giúp cải thiện hiệu quả học tập" (Nguyễn, 2023).
- Khi trích dẫn từ một nguồn có hai tác giả: Hai tên tác giả được liên kết bằng ký tự "&" trong dấu ngoặc đơn. Ví dụ: "Việc học tập liên tục giúp nâng cao khả năng tư duy sáng tạo" (Hoàng, T. H. & Liên, M. T., 2020).
- Khi tài liệu có ba tác giả trở lên: Bạn chỉ cần liệt kê tên tác giả đầu tiên và thêm “và nnk.”. Ví dụ: "Những yếu tố tâm lý ảnh hưởng đến quyết định mua hàng của người tiêu dùng" (Thủy, P. H., Huy, V. T., & Minh, T. M., 2021 và nnk).
Danh mục tài liệu tham khảo (Reference List)
Cách thực hiện: Khi trích dẫn từ nhiều nguồn, bạn dùng dấu chấm phẩy (;) để phân tách các nguồn. Các nguồn sẽ được sắp xếp theo thứ tự thời gian. Ví dụ: (Nguyễn, 2020; Lê, 2015; Trần & Phan, 2018).
- Khi tham khảo tài liệu từ tổ chức hoặc cơ quan, không có tác giả cá nhân, bạn dùng tên đầy đủ hoặc viết tắt của tổ chức/cơ quan làm tác giả. Ví dụ: (UNICEF, 2020) hoặc WHO (2021).
- Khi trích dẫn trực tiếp, bạn cần thêm số trang vào sau năm xuất bản. Ví dụ: (Nguyễn, 2020, p.45) hoặc (Johnson, 2019, pp.12-15).
Cách trích dẫn chuẩn APA được áp dụng khác nhau tùy theo từng loại tài liệu tham khảo. Dưới đây là 7 loại tài liệu thường gặp khi soạn thảo luận văn và báo cáo khoa học:
| Loại tài liệu tham khảo | Quy cách trình bày | Ví dụ |
| Tài liệu xuất bản | <Họ và tên tác giả>. (Năm xuất bản). Tên tài liệu>. Nơi xuất bản: Nhà xuất bản. | Nguyễn Đình Thọ. (2011). Phương pháp nghiên cứu khoa học trong kinh doanh. Hà Nội: NXB Lao động - Xã hội. |
| Tài liệu có chủ biên/biên soạn | <Họ và tên tác giả>. (Chủ biên/biên soạn). (Năm xuất bản). <Tên tài liệu>. Nơi xuất bản: Nhà xuất bản | Therin, F. (Ed.). (2007). Handbook of research on techno entrepreneurship. Cheltenham, Uk: Edward Elgar. |
| Tài liệu khuyết tác giả | <Tên tài liệu>. (Năm xuất bản). Nơi xuất bản: Nhà xuất bản | Consumer behavior. (2007). Lorganville, GA: Richard K. Miller. |
| Tài liệu trình bày tại hội thảo/hội nghị | <Họ và tên tác giả>. (Năm hội thảo / hội nghị diễn ra). <Tên tài liệu>. Tài liệu trình bày tại <Tên hội thảo / hội nghị>, do <Tên đơn vị tổ chức> tổ chức, tại <Nơi tổ chức>, ngày <DD/MM/YYYY>. | Võ Hồng Đức, & Lý Hưng Thịnh. (2013). Đo lường quy mô nền kinh tế ngầm ở VN. Tài liệu trình bày tại Hội thảo “Kinh tế VN 2012–2013”: Tái cơ cấu doanh nghiệp và cân đối vĩ mô, do Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, Trường Đại học Kinh tế Quốc dân và Hội đồng lý luận Trung ương đồng tổ chức, tại Hà Nội, ngày 26/01/2013. |
| Văn bản của Tổ chức ban hành | <Tên tổ chức ban hành>. (Năm ban hành). <Tên tài liệu>, ban hành ngày <DD/MM/YYYY> | Thủ tướng chính phủ VN. (2011). Quyết định số 732/2011/QĐ-TTg của Thủ tướng chính phủ đề ra chiến lược cải cách thuế cho giai đoạn 2010–2020, ban hành ngày 17/05/2011. Truy cập từ http://thuvienphapluat.vn/van ban/Thue-Phi-Le-Phi/Quyet dinh-732-QD-TTg-phe-duyet Chien-luoc-cai-cach-he-thong thue-124157.aspx |
| Luận văn/luận án/Đề tài nghiên cứu khoa học | <Họ và tên tác giả>. (Năm công bố). <Tên tài liệu>. Loại tài liệu. Nơi bảo vệ tài liệu. | Trần Ngọc Thơ, & Nguyễn Hữu Tuấn. (2012). Nghiên cứu sơ thảo về phá giá tiền tệ và một số khuyến nghị chính sách cho VN. Đề tài nghiên cứu khoa học cấp trường, Trường Đại học Kinh tế TP.HCM. |
| Kỷ yếu hội thảo/hội nghị | <Họ và tên tác giả>/Tổ chức. (Năm diễn ra). <Tên tài liệu>. <Tên Kỉ yếu hội thảo/hội nghị>, ngày <DD/MM/YYYY>, (Trang đầu–Trang cuối). Nơi xuất bản: Nhà xuất bản. | Huỳnh Thanh Điền. (2014). Tháo gỡ rào cản phát triển công nghiệp hỗ trợ VN. Kỉ yếu Hội thảo khoa học “Thực trạng, định hướng và giải pháp phát triển công nghiệp hỗ trợ VN”, Trường Đại học Kinh tế TP.HCM, ngày 30/07/2014 (73–86). TP.HCM: NXB Kinh tế TP.HCM. |
| Website | Tác giả, A. A. (Năm). Tiêu đề trang. Truy cập từ <URL> | World Health Organization. (2020). Mental health. Truy cập từ https://www.who.int/mental_health/en/. |
| Báo điện tử | Tác giả, A. A. (Năm xuất bản). Tiêu đề bài báo. Tên Tạp chí, số tập, trang. URL hoặc DOI. | Goschin, Z. (2014). Remittances as an Economic Development Factor. Empirical Evidence from the CEE Countries. Procedia Economics and Finance, 10, 54–60. doi:10.1016/S2212- 5671(14)00277-9 |
Công cụ hỗ trợ trích nguồn APA nhanh
Bạn có thể tham khảo 6 công cụ hỗ trợ tạo trích dẫn APA nhanh chóng và hiệu quả sau:
- Zotero: Phần mềm quản lý tài liệu tham khảo miễn phí, hỗ trợ tự động tạo trích dẫn theo chuẩn APA và nhiều định dạng khác.
- Mendeley: Công cụ quản lý tài liệu và trích dẫn dễ sử dụng, tích hợp tốt với Microsoft Word và các phần mềm soạn thảo.
- Cite This For Me: Website cho phép tạo trích dẫn trực tuyến theo chuẩn APA, chỉ cần nhập thông tin cơ bản về tài liệu.
- BibMe: Một công cụ trực tuyến giúp tạo và quản lý trích dẫn APA nhanh chóng với giao diện thân thiện.
- EndNote: Phần mềm chuyên nghiệp cho việc quản lý tài liệu và tự động tạo trích dẫn theo chuẩn APA.
- Google Scholar: Hỗ trợ tạo trích dẫn nhanh bằng cách nhấn vào biểu tượng trích dẫn dưới mỗi tài liệu.
Ngoài ra, bạn cũng có thể nhờ sự hỗ trợ của các phần mềm AI để trích nguồn APA một cách chính xác. Các AI phổ biến được dùng để trích nguồn là ChatGPT, Gemini, Copilot. Ví dụ một mẫu lệnh trích nguồn APA: “Hãy tạo trích dẫn APA cho sách có tiêu đề 'Effective Project Management', tác giả Robert Wysocki, xuất bản năm 2021, bởi John Wiley & Sons.”
Tóm lại, APA là một hệ thống trích dẫn và tham khảo tài liệu phổ biến trong nghiên cứu học thuật, giúp đảm bảo tính minh bạch và chính xác trong việc dẫn chứng nguồn tài liệu. Hy vọng bài viết này của TiimEdu đã giúp bạn hiểu rõ hơn về APA và tầm quan trọng của việc áp dụng chuẩn trích dẫn này trong công việc học tập và nghiên cứu.
